مطالعه بافت شناسی مراحل تکامل لاروی غدد ضمیمه گوارشی بچه تاس ماهی ایرانی از زمان تفریخ تا رهاسازی

هدف : بررسی وضعیت غدد کبدی و پانکراس در مراحل مختلف رشد و نحوه شکل‌گیری و تکامل این غدد در نمونه‌های لاروی و بچه تاس ماهیان ایرانی از اولین روز تفریخ تا دو ماهگی . طرح : مطالعه توصیفی. حیوانات : تعداد هشتاد نمونه از لارو و بچه تاس ماهیان ایرانی. روش : جمع‌آوری نمونه‌ها از لاروهای یک روزه تا 56 روزه و تثبیت در محلول بوئن و سپس انجام مراحل معمول بافت شناسی توسط دستگاه اتوتکنیکون. برشهای 6 میکرونی به روش هماتوکسیلین ائوزین و مالوری رنگ آمیزی و با میکروسکگوپ نوری مطالعه گردیدند. تجزیه و تحلیل آماری : آمار توصیفی. نتایج : در این مطالعه در روز اوئل نشانه‌ای از وجود کبد و پانکراس مشخص مشاهده نگردید، ولی تا روز پنجم نشانه‌هایی از شکل ‌گیری کبد وجود داشته که یک پوشش سروزی نیز آن را در بر می‌گرفت. به علاوه پانکراس بصورت غده‌ای ساده در مجاورت کبد مشاهده شده که تنها شامل بخش برون ریز آن یعنی آسینی‌های سروزی بود. تا روز شانزدهم واکوئول‌های فراوانی در هپاتوسیت‌ها مشاهده گردید که از این پس از میزان آنها کاسته شده و ذخایر گلیکوژنی فراوانی حضور داشتند. در پانکراس تا سن 25 روزگی آثاری از جزایر لانگرهانس مربوط به بخش درون ریز نیز مشاهده شده که همراه با توسعه عروق خونی در این غده بود. از سن 32 تا 56 روزگی علاوه بر افزایش حجم کبد و توسعه سینوزوئیدها و فضاهای باب، کماکان بخش اعظم پانکراس را آسینی‌های ترشحی با گرانول‌های زیموژن تشکیل می‌داد. نتیجه‌گیری : در این گونه از تاس ماهیان مانند ماهیهای استخوانی، کگبد و پانکراس اندامهای ساده‌ای می‌باشند که در اوایل دوران زندگی به وجود می‌آیند. به علاوه غدد مزبور شباهت زیادی به اندامهای فوق در سایر گونه‌های ماهیان و حتی پستانداران دارند. بافت کبدی در قره برون از روز پنجم به عنوان یک عضو مستقل در بخش قدامی روده‌ها مشاهده گردید. تا روز شانزدهم میزان واکوئول‌های چربی در کبد بیشتر بوده و پس از آن کاهش آنها و افزایش ذخایر گلیکوژنی مشهود بود که به دلیل کاهش احتیاجات چربی و افزایش فعالیت عملی کبد می‌باشد به علاوه بتدریج بر وسعت سینوزوئیدها و فضاهای باب افزوده می‌گردید. پانکراس در ابتدا تنها دارای بخش برون ریز بوده ولی از روز 32 به بعد بخش درون ریز یا جزایر لانگرهانس توسعه یافته و تا روز 56 بر وسعت پاکراس افزوده می‌گردد. رشد و تکامل تدریجی غدد ضمیمه متناسب با نیازهای تغذیه‌ای آنها می‌باشد. بویژه در مراحل نهایی تکاملی خود در متابولیسم پروتئینها، چربیها و کربوهیدراتها نقش اساسی را دارند.